روابط قبل از ازدواجروابط قبل از ازدواج در اسلام، زمانی جایز است که دختر و پسر به قصد ازدواج (نه دوستی) باهم آشنا شوند. تا زوج‌های جوان باید با دیدی باز و آشنایی کامل از استعدادها و خصوصیات اخلاقی و فرهنگی یک دیگر، از زندگی مشترک خود آغاز نمایند تا در فراز و نشیب زندگی، با همراهی و همدلی مشکلات را پشت سر بگذارند. فهرست مندرجات۲ - نکات مهم قبل از شناخت ۲.۱ - ارزیابی فرد مقابل با عقل و خرد ۲.۲ - کور بودن چشم عاشق ۲.۳ - نبود روابط آزاد قبل از ازدواج ۲.۴ - طلاق در ازدواج‌های خیابانی و تلفنی ۲.۵ - خاموشی زندگی در ازدواج‌های خیابانی ۲.۶ - عدم رغبت ازدواج با دوست پسر یا دختر ۲.۷ - عدم شناخت به صرف ایجاد رابطه ۲.۸ - شرایط اسلام برای ارتباط دختر و پسر ۲.۹ - رابطه تلفنی ۲.۱۰ - ظهور تمایلات نفسانی بعد از ازدواج ۲.۱۱ - غوطه‌ور شدن در هیجانات بی‌اساس ۲.۱۲ - مشورت با خانواده یگدیگر ۳ - چند تذکر ۴ - نکته پایانی ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - مقدمهیکی از مطالبی که بسیار بر روی آن تاکید شده است و از دلایل و بهانه‌های ایجاد رابطه، بیان می‌شود شناخت قبل از ازدواج است که اگر میان دختر و پسر رابطه‌ای نباشد و طرفین از هم شناختی نداشته باشند، ازدواج آنها کورکورانه خواهد بود. بدون تردید زوج‌های جوان باید با دیدی باز و آشنایی کامل از استعدادها و خصوصیات اخلاقی و فرهنگی یک دیگر، زندگی مشترک خود را آغاز نمایند تا در فراز و نشیب زندگی، با همراهی و همدلی مشکلات را پشت سر بگذارند. در اسلام نیز هم‌سطح بودن زوجین مورد تاکید قرار گرفته است. اما نکته اصلی در این است که آیا ارتباط و دوستی قبل از ازدواج، شناخت کامل را تامین می‌کند؟ ۲ - نکات مهم قبل از شناختدر این زمینه بهتر است دختر و پسرهای عزیز به نکات زیر توجه کنند: ۲.۱ - ارزیابی فرد مقابل با عقل و خرد۱: در آغاز باید به این نکته توجه نمود که چه شناختی تفاهم و درک متقابل را به همراه خواهد داشت و یکرنگی و یکدلی لازم را در زندگی به وجود خواهد آورد. واضح است زمانی شناخت کامل و دقیق به دست می‌آید که با عقل و خرد، فرد مقابل را از جهات مختلف مورد ارزیابی قرار دهیم. در ضمن باید تلاش‌های شناختی خویش را به گونه‌ای تحت کنترل در آوریم که از کجروی در‌اندیشه مصون بمانیم و در نتیجه، به شناخت یا بازشناسی صحیح از یکدیگر راه یابیم. ۲.۲ - کور بودن چشم عاشق۲: بسی روشن است که دوستی‌های خیابانی و تلفنی و روابط میان دختر و پسر، از آن جا که زیبایی و جذّابیت جسمانی وتشابه ظاهری در آن نقش پررنگی دارد و افراد در آن مقطع در‌هاله‌ای از احساسات و عواطف غوطه ورند و در پی فردی هستند که با ساخته‌های ذهنی شان مطابق باشد، در ارکان شناخت ناتمام است و کوری حاصل از عشق و محبت بر آن حکومت می‌نماید. در این گونه روابط، چون احساسات و هیجانات و شور جوانی در حدّ بالایی قرار دارد، حسّ واقعیت آزمایی، ضعیف است و در مقابل، حالت‌های کام بخشانه، بسیار قوی هستند. چنان که امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «چشم عاشق از دیدن عیب‌های معشوق کور است و گوش او از شنیدن زشتی‌های او کر است.» دکتر در مجله «ایران جوان» در ضمن گفت و گویی درباره روابط و عشق علی رغم اصرار بر روابط آزاد اذعان می‌دارد: در یک سری تحقیقات، به مردان مورد آزمایش گفتند که در این جا دو خط تلفن وجود دارد؛ با یکی از آنها با خانمی زیبا صحبت می‌کنید و در دیگری با خانمی زشت. هنگام صحبت با خانم زیبا آنها فکر می‌کردند که او باهوش‌تر است و مثلا معاشرتی هم هست و لذا خود این‌ها در صحبت با او معاشرتی می‌شدند و سعی می‌کردند جذّات‌تر جلوه کنند؛ یعنی هر دو طرف، بهترین چیزهایشان را در ویترین می‌گذارند و این ویترین‌ها هستند که با هم صحبت می‌کنند. هنگامی که دست از پیش گویی کام‌بخشانه برداریم، انتظاراتمان هم متفاوت خواهد بود؛ یعنی هنگامی که با واقعیت‌ها رو به رو شویم، حس می‌کنیم معشوق، چهره اش عوض شده است. [۲]
ایران جوان، ش۱۳۵، ص۲۲.
۲.۳ - نبود روابط آزاد قبل از ازدواج۳: به اعتراف قائلین به روابط آزاد نیز این دوستی‌ها شناخت لازم برای زندگی را تامین نمی‌کند و طرفین را از الزام‌های درونی نسبت به عشق، محبّت، خانواده، احساس مسئولیت و مقدار ظرفیت‌های روانی و عاطفی یک دیگر با خبر نمی‌سازد؛ بلکه این آشنایی، سطحی و کاملا عاطفی است و حرف‌هایی هم که در آن مقطع رد و بدل می‌شود به همین گونه است و در آنها از اصول مؤثّر در شناخت، خبری نیست. ۲.۴ - طلاق در ازدواج‌های خیابانی و تلفنی۴: سرانجام بیشتر آشنایی‌های تلفنی و ازدواج‌های خیابانی طلاق است. به حکایت آمارهای منتشر شده، این گونه ازدواج‌ها از استحکام کم‌تری برخوردارند و تعداد قابل توجهی از آنها به طلاق کشیده می‌شوند. در این گونه روابط، طرفین، نقاط ضعف خود را می‌پوشانند و بیش تر سعی در جلب توجه دیگری دارند و نقش بازی می‌کنند. آنها سعی دارند همان گونه باشند که طرف مقابل می‌پسندد! اگر سری به هفته نامه‌ها و مجلاّت خانوادگی بزنیم، صفحات هم راز و پزشک مشاور، مملو از غم نامه‌هایی است که دخترها و پسرها از دوستی‌ها و ازدواج‌های ناکام خود نوشته‌اند. بسیاری از ایشان، وقتی شور و اشتیاق اوّلیه شان فرو نشست و با واقعیت‌های زندگی، بیشتر رو به رو شدند، با یک دیگر احساس نوعی بیگانگی و غرابت نموده، با عدم تفاهم در زندگی مشترک مواجه شده‌اند. ۲.۵ - خاموشی زندگی در ازدواج‌های خیابانی۵: بسیاری از ازدواج‌هایی که از روابط خیابانی، پارک و دانشگاه‌ها شروع شده‌اند، یا به سرانجام روشنی نرسیده، یا قبل از ازدواج رها شده و حاصلی جز بدنامی نداشته‌اند. عشق و علاقه‌هایی که از طریق آشنایی در خیابان و تماس تلفنی حاصل می‌شود، به همان صورت که با شتاب ایجاد می‌شود، به سردی می‌گراید و خاموش می‌شود. دکتری جامعه شناس، دلیل ضعف چنین پیوندهایی را در بی پایه بودن عشق‌های زودگذر جست و جو می‌کند و می‌گوید: جوانانی که هم دیگر را در پارک‌ها و خیابان‌ها می‌یابند، یا از طریق تماس‌های تلفنی به هم دیگر علاقه مند می‌شوند، اصولا مبنا و اساس علاقه‌مندی خود را بر همان نگاه‌های اولیه پایه‌گذاری می‌کنند و این عشق و علاقه وقتی ظاهری باشد، قاعدتاً بعد از مدت زمانی به تحلیل می‌رود و نهایتا خاموش می‌شود. لذا می‌بینیم که اغلب چنین ازدواج‌هایی حتی بعد از مدّت زمان کوتاهی (کم تر از یک سال) به طلاق می‌انجامد. [۳]
دکتر شیخی، حمید رضا، هفته نامه ی دیدگاه، پیش شماره‌ی۳، آبان ۷۹، ص۵.
۲.۶ - عدم رغبت ازدواج با دوست پسر یا دختر۶: کسی رغبت ندارد با دوست دختر یا دوست پسر خود ازدواج کند. جوانان شرکت کننده در مصاحبه‌ای درباره روابط دختر و پسر، علی رغم اصرار بر رفع محدودیت‌های موجود در جامعه و خانواده، در لابه لای سخن خود به این مفاسد اشاره نموده‌اند: پسری می‌گوید: من هیچ وقت امکان ندارد با دختری که دوست هستم، ازدواج کنم (و ازدواج طبق معمول و با همراهی خانواده پسندیده است). شما اگر معنای ازدواج را بدانید، آن وقت حساسیت مردهای ایرانی را می‌فهمید. اگر دختری حتی با یک پسر دوست بوده باشد، حاضر نیستم با او ازدواج کنم. دیگری می‌گوید: من اگر دختری داشته باشم نمی‌گذارم که با پسری ارتباط داشته باشد؛ چون این ارتباط بد جا افتاده و اکثرا برای وقت تلف کردن است نه برای ازدواج. [۴]
ایران جوان، ش۱۳۵، ص۳۶.
حال با توجه به این مسائل، اصرار بر روابط آزادانه دختر و پسر، چه ثمری می‌تواند به بار آورد؟ در جایی دیگر از این مصاحبه، درباره مفاسدی که این نوع روابط به همراه دارد آمده است.به نظر من، اگر پس از ایجاد ارتباط، ازدواجی صورت گیرد، مشکل آفرین می‌شود؛ چون پسرهایی که (با دختری) دوست می‌شوند، تا مشکلی در زندگی مشترک پیش می‌آید می‌گویند: آره، تو همان کسی بودی که با من دوست شدی. [۵]
ایران جوان، ش۱۳۵، ص۳۶.
۲.۷ - عدم شناخت به صرف ایجاد رابطه۷: به صرف ایجاد رابطه، شناخت لازم حاصل نمی‌شود؛ بلکه دقّت بر بافت خانوادگی، فرهنگی، اقلیمی، شرایط محیطی که فرد در آن رشد یافته، میزان تحصیلات و شاخص‌هایی از این قبیل لازم است تا طرفین زمینه‌های تفاهم را دریابند. ۲.۸ - شرایط اسلام برای ارتباط دختر و پسر۸: شرایط ارتباط دختر و پسری که می‌خواهند دوستی آنها به یک رابطه تبدیل شود، اسلام شرایطی را برای آن لازم دانسته است. از جمله این که باید میان افراد، تعهدی بصورت رسمی (هر چند این روابط موقت و برای زمان محدود باشد) ایجاد شود. لذا کسانی که می‌خواهند با هم رفاقت و یا رابطه‌ای داشته باشند، باید تعهدی رسمی به صورت عقد دایم و یا موقت میانشان وجود داشته باشد. و تنها در این حالت، ارتباط دوستی و تماس تلفنی آنها جایز و بدون اشکال است. عدم دقت در این تعهدات منجر به بدبینی‌های دو طرف، والدین زوجین در آینده می‌شود و ممکن است باعث ناراحتی‌ها و اتفاقات دیگر شود. ۲.۹ - رابطه تلفنی۹: رابطه تلفنی: بسیار روشن است که تنها با روابط تلفنی میان دختر و پسر شناخت کامل از خصوصیات اخلاقی و سلیقه‌های فردی برای ازدواج حاصل نمی‌شود. چرا که جوانی، سن اوج کشش‌های جنسی و عاطفی است به همین خاطر نظارت بزرگان و مشاوره ازدواج می‌تواند او را در انتخابی خوب کمک کند. اگر چه ممکن است جوانان در ابتدای امر با همان سرشت و طبیعت پاکشان روابطی را آغاز کنند؛ ولی تجربه نشان داده است که در پایان کار این روابط به مشکلات حاد و پیچیده‌ای تبدیل گردیده که باعث پشیمانی آنها شده است. ۲.۱۰ - ظهور تمایلات نفسانی بعد از ازدواج۱۰: باز تاکید می‌شود، اگر چه ممکن است ریشه‌های تمایلات نفسانی و احساسی در ابتدای روابط مشخص نبوده و از چشم آنها مخفی بوده است؛ ولی در امتداد مسیر، این تمایلات بروز و ظهور پیدا کرده و مشکلاتی را به بار آورده است. حال اگر این روابط همراه با تمایلات و هیجان‌ها، به وسیله اهرم تعهد شرعی و قانونی همراه نبوده باشد با کمتر ناراحتی و ناملایماتی این روابط از هم پاشیده شده و کانون‌های ابتدایی مهر و محبت به خانه‌های فساد و طلاق تبدیل خواهد شد. لازم به ذکر است که در چنین روابطی قبل از این که «شناختی» از طرف مقابل حاصل شود، «بذر محبت و دوستی و عاطفه» شخصی مقابل در دل انسان کاشته می‌شود و همان طور که در بالا اشاره کردیم این امر باعث عدم شناخت صحیح از طرف مقابل می‌شود. و چون بعد از مدتی بسیاری از مشکلات و تفاوت‌های فردی و اجتماعی نمایان می‌گردد و از طرف دیگر این روابط هم ضمانت اجرایی و قانونی ندارد و به سادگی از هم پاشیده شده و موجب بدنامی و محرومیت از ازدواج مناسب و درخور شان طرفین خواهد شد. ۲.۱۱ - غوطه‌ور شدن در هیجانات بی‌اساس۱۱: غوطه‌ور شدن در این نوع روابط، جوانانی را که باید در بهترین مقطع از سن خود، به دنبال آموختن علم و کسب تجربه‌های آینده خویش باشند، در اضطراب و هیجانات بی اساس نگه می‌دارد، و با ایجاد فشارهای روحی و تشویق‌های درونی آرامش را از آنان سلب می‌کند؛ هیچ گاه این جوانان طعم شیرین آرامش، شادی، رضایت، موفقیت را در زندگی خانوادگی نخواهند چشید. ازدواج‌هایی که بر این اساس چیده شده، بسیار متزلزل می‌باشد. ۲.۱۲ - مشورت با خانواده یگدیگر۱۲: پس از این که خانواده خود و دیگر مشاورین امین و آگاه در رابطه با طرف مقابلتان به مشورت پرداخته و به نتیجه مثبت دست یافتید از خانواده خودتان بخواهید که در جلسات معین و مشخصی که از طرفین شما هم حضور دارند به تبادل افکار بپردازید و اگر همدیگر را پسندیدید و شرایط همدیگر را مناسب تشخیص دادید، در یک مناسبت معینی اقدام به عقد رسمی بکنید و اگر امکاناتی باید فراهم شود که فعلا موجود نیست مراسم جشن رسمی را به تاریخ بعدی موکول کنید تا امکانات و شرایط جنبی فراهم شود. ۳ - چند تذکر۱: بر اساس تجربه‌های مشاوره‌ای و گزارش‌های خانواده‌ها، پس از ازدواج افرادی که تجربه دوستی با دختر یا پسر را داشته‌اند بدگمانی و بدبینی نسبت به شریک زندگی زیاد است و این بلا مثل خوره به جان زندگی زناشویی می‌افتد و شادابی و نشاط را می‌گیرد. ۲: در زندگی زناشویی، بی تردید ناسازگاری و تنش‌هایی رخ می‌دهد که کسانی که تجربه دوستی‌های این چنینی دارند ناخودآگاه ذهنشان به خوشی‌های آن ایام منصرف می‌شود و به جای این که انرژی خود را صرف حل مشکل و ناسازگاری کنند دست به شیوه‌های ناکار آمد قهر، داد و فریاد، انتقام می‌زنند. ۴ - نکته پایانیالبته اسلام، جایز دانسته که دختر و پسر قبل از ازدواج، به قصد ازدواج (نه دوستی) همدیگر را خوب ببینند و صحبت کنند و از همدیگر شناخت لازم را به دست آورند. که برای این رابطه هم ضوابطی وجود دارد ازجمله این که باید به دور از هر گونه فریب و شهوت‌رانی باشد و نباید با آبروی طرفین بازی شود و موجب بدنامی آنها گردد و نباید خود را در موضع تهمت قرار داد. و مسلّم است که این کار در صورتی‌که با اطلاع، نظارت و همکاری والدین و اطرافیان صورت گیرد با موفقیت همراه خواهد بود. ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «روابط قبل از ازدواج»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۷/۲۹. |